ပန္းသီးႏွင့္ အသည္းေရာင္ ဘီပိုး
တစ္ေန႔ ပန္းသီးတစ္လံုး စားပါက သက္ရွည္ က်န္းမာၿပီး ဆရာဝန္နဲ႔ ေဝးေဝး ေနခြင့္ရ ပါလိမ့္ မယ္တဲ့။ တကယ္ေတာ့လူေတြဟာ မိမိစားေနက် အစာအျပင္အသီးအႏွံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ေန႔စဥ္ စားမယ္ဆိုရင္ က်န္းမာေရးေကာင္းမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ငွက္ေပ်ာသီး၊ လိေမၼာ္သီး၊ စပ်စ္သီး စသျဖင့္ မွန္မွန္စားရင္က်န္းမာေရးနဲ႔ ျပည့္စံုမယ္လို႔ ထင္တယ္။ ပန္းသီးမွာ ဗီတာမင္စီ မ်ားမ်ားပါတယ္။ Immue System ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို တက္ေစတယ္။ အဆီဓာတ္ Cholesterol ကိုလည္း က်ေစတယ္။ ကန္စြန္းဥတို႔၊ ငွက္ေပ်ာသီးတို႔စားသလိုကိုက္စားရင္ သြားေခ်းမကပ္ဘဲ ခံတြင္းရွင္းတယ္၊ ဦးေႏွာက္အားေကာင္းတဲ့အတြက္ သူငယ္ျပန္မႈ နည္းေစတယ္။ ကယ္လိုရီ နည္းတဲ့အတြက္ ငွက္ေပ်ာသီး စားတာလို ဝတာ အားမေပးဘူး။ ပန္းနာရင္က်ပ္ေရာဂါတို႔၊ အဆုတ္ေရာဂါတို႔ နည္းေစတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။
တစ္ခါက အားကစားသမား တစ္ေယာက္က ေျပာတယ္။ သူ႔မွာ အရင္တုန္းက အသည္းေရာင္ ဘီ ပိုးမရွိဘူးတဲ့။ နုိင္ငံျခားကို သြားၿပိဳင္ဖို႔ စခန္းသြင္းၿပီး ေလ့က်င့္တဲ့အခါမွသာ အသည္း ေရာင္ဘီပိုး ေပၚလာရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အေဆာင္အတူ ေနသူေတြ အမ်ားႀကီးရွိေပမယ့္ ေသာက္ေရခြက္လည္း သီးသန္႔သံုးတယ္၊ သြားပြတ္တံလည္း သံုးတယ္၊ဟင္းခ်ိဳခြက္နဲ႔ ဇြန္း သီးသန္႔သံုးတယ္။ဘီးနဲ႔ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ကိရိယာေတြလည္းသီးသန္႔ သံုးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ကူးရတာလဲလို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အလြန္ခင္မင္တယ္၊ ပန္းသီးတစ္လံုးရရင္ သူတစ္ကိုက္၊ ကိုယ္တစ္ကိုက္စားၾကတယ္။ လက္ဖက္သုပ္ကိုလည္း ဇြန္းတစ္ေခ်ာင္း၊ ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ဝိုင္းစားၾကတယ္၊ ဒါပဲလို႔ ဆိုတယ္။ ဘီပိုးဟာေသြးသြင္းရာ၊ ေဆးထိုးရာ၊ လိင္ဆက္ဆံရာက အဓိကကူးတဲ့ေရာဂါပိုးျဖစ္တယ္။
အတိ အက်ကူးတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့နည္း ရွိသလို အတိအက်မေျပာႏိုင္တဲ့နည္းေတြနဲ႔လည္း ကူးမွာပါပဲ။ ဒီႏွစ္ ကမၻာ့အသည္းေရာင္အထိမ္းအမွတ္ေန႔ (World Hepatitis Day) ရဲ႕ေဆာင္ပုဒ္က "This is hepatitis... It is closer than you think" အသည္းေရာဂါပိုးဟာ မင္းထင္တာထက္ ပိုကူးလြယ္တယ္၊ လက္တစ္ကမ္းမွာပဲ အသည္းေရာင္ပိုးက ရွိေနတယ္။ အသည္းေရာင္ပိုးေတြရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုက ေရာဂါလကၡဏာမျပတာဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးစစ္ ၾကည့္ရတယ္၊ ေသြးစစ္ၾကည့္မွရွိမွန္း သိမယ္။ မရွိရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္။ သိလည္းသိ၊ စစ္လည္းစစ္၊ ကာကြယ္ေဆးလည္းထိုး လုပ္တာကို လုပ္ရမယ္။ အသည္းေရာင္ ဘီပိုးကို ရန္ကုန္သံဃာ့တကၠသိုလ္က စစ္ေဆးတယ္၊ ကာကြယ္ေဆးထိုးတယ္။ ေမွာ္ဘီ၊ ေရႊေပါက္ကံ၊ ပဲခူးက ေတာရေက်ာင္းစာသင္တိုက္ေတြမွာေသြးစစ္၊ ကာကြယ္ေဆးထိုးျပဳလုပ္တယ္။
တ႐ုတ္(တိုင္ေပ)ဆရာေတာ္တစ္ပါးက မႏၱေလးက ေက်ာင္းတိုက္ေတြမွာ အသည္းေရာင္ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးလွဴတယ္။ မႏၱေလးက သံဃာေတြကိုလည္း ထိုးေပးတာ ဖတ္ရတယ္။ မြန္ျပည္နယ္၊ ဇင္းက်ိဳက္က အထက္တန္းေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေတြက အသည္းေရာင္ဘီပိုးကို စစ္ၾကည့္တယ္၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးၾကတယ္၊ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ ေျခလွမ္းေတြပဲ။တစ္ေန႔မွာ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို တစ္ပိုင္းတစ္စၾကည့္လိုက္ေတာ့ ပန္းသီးေဖာင္ေဒးရွင္းက မိဘမဲ့ကေလးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမူလတန္းေက်ာင္းက ကေလးေတြကိုေသြးစစ္ၿပီး အခမဲ့ ကာကြယ္ေဆးထိုးေနတာကို ေတြ႕ရတယ္လို႔ ထင္တယ္။ အရမ္းဝမ္းသာမိတယ္။ စားဝတ္ေနေရး ျပည့္စံု႐ံု၊ ပညာသင္ၾကား႐ံုသာမက အသည္းေရာဂါ ကင္းစင္တဲ့ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္ေလးေတြကိုပါ ဖန္တီးစျပဳေနၾကၿပီ။ အသည္းေရာင္ေရာဂါကင္းစင္ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြလို႔လည္း ဆိုႏိုင္လာေတာ့မယ္။
အားကူႀကိဳးပမ္းၾကပါေစ။
အသည္းေရာင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆး ထုိးထားလား
လူနာကို ေရာဂါ ရာဇဝင္ေမးတိုင္း ထည့္ေမးေလ့ရွိသည့္ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။ လူနာတိုင္းကို ေမး ေလ့ရွိ
ေသာ္လည္း အရက္ေသာက္သူ၊ အသည္းေရာဂါခံစားေနရသူႏွင့္ က်န္းမာေရးေဆးစစ္သူမ်ားတြင္ အဓိကထားေမးသည္။ ၿမိဳ႕ျပေနက်န္းမာေရး အသိရွိသူႏွင့္ေခတ္မီသူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားထိုးၿပီးျဖစ္ေန တတ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုက မထိုးရ ေသးသည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ေဈး အေတာ္အတန္ရွိသျဖင့္ မထိုးၾကသည္ ထက္ ကာကြယ္ေဆး၏ အက်ိဳးႏွင့္ ထိေရာက္မႈကို မသိ
သည္က မ်ား သည္။ ထိုးၿပီးသူကလည္း ကာကြယ္ ေဆးေအာင္၊ မေအာင္ မသိ။ဘယ္တုန္းက ထိုးခဲ့မွန္း
မသိ၊ မမွတ္မိသူ က မ်ားသည္။ ေဆးႏွစ္လံုးထိုးၿပီး ဆက္မထိုးျဖစ္သူ၊ ေဆးပတ္မျပည့္သူ မ်ားလည္းရွိသည္။ အားျဖည့္အလံုး (Booster Dose) မထိုးျဖစ္သူမ်ား လည္း ရွိသည္။ ပုဂၢလိကေဆး႐ံုတစ္ခုမွ ဝန္ထမ္း မ်ား အသည္းေရာင္ဘီကာကြယ္ေဆး ထိုးထားျခင္းရွိ၊ မရွိ ေမးၾကည့္ရာ အားလံုးနီးပါး ထိုးမထားၾက။
ယင္း ေဆး႐ံုမွ ဆရာဝန္ငယ္မ်ားတြင္ပင္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးမထိုးရေသးသူမ်ား ရွိသည္။ အျခားသာမန္လူမ်ား
နည္းတူ ေဆးပတ္မလည္သူ၊ ကာကြယ္ေဆး ေအာင္၊ မေအာင္ မသိသူ၊ အားျဖည့္ ေဆး (Booster Dose) မထိုးရေသး သူ၊ ကာကြယ္ေဆးမေအာင္သျဖင့္ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္း မသိသူမ်ားလည္း ပါသည္။ စာေရးသူ ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ ေဆး႐ံုႀကီးတြင္ အလုပ္လုပ္စဥ္က လည္း ေဆး႐ံုသို႔ စေရာက္လာသည့္ တတိယႏွစ္ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားကို ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးထား၊ မထား ေမးၾကည့္ေလ့ရွိသည္။
မထိုးၾကသည္ က မ်ားသည္။ မထိုးရေသးသူမ်ားကို ထိုးခိုင္းရသည္။ အသည္းေရာင္ Virus ပိုးမ်ားႏွင့္ အသည္းေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးအေၾကာင္းကို အသည္းေရာဂါအထူးကုဆရာဝန္ႀကီး မ်ားက ဘက္စံုေထာင့္စံုမွ အခါမလပ္ အေသးစိတ္ ေရးၾကသည္ကို ေတြ႕ရ ပါသည္။
ယခုစာစုသည္ အသည္း အထူးကုဆရာဝန္ႀကီးမ်ား
ေရးသကဲ့ သို႔ ထဲထဲဝင္ဝင္၊ ႏိႈက္ႏိႈက္ခြ်တ္ခြ်တ္ မဟုတ္မူဘဲဘီကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္း ကိုသာ အဓိက
ထား၍ ေရးသားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မည္သည့္အသိ၊ မည္သည့္ပညာမဆို မည္မွ်လြယ္လြယ္မသိသူမ်ားအတြက္
ခက္ခဲေနတတ္သည္။ ဝိုးတိုးဝါးတားျဖစ္ေနတတ္သည္။ ဘီ ကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္းႏွင့္ စနစ္ က်ထိုးနည္းကို
မသိၾကသူမ်ား ရွိ သည္။ ဘီကာကြယ္ေဆးရွိမွန္း မသိ ၾကသူမ်ားပင္ ရွိသည္။
အသည္းေရာင္ဘီပုိး
အသည္းေရာင္ Virus မ်ား အနက္ ဘီပိုးႏွင့္ စီပိုးသည္ ပံုစံတူ သည္။ ေသြးႏွင့္ခႏၶာကိုယ္အရည္မ်ား မွတစ္ဆင့္ ကူးသည္။ Virus ႏွစ္မ်ိဳး စလံုးသည္ နာတာရွည္အသည္း ေရာဂါ၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာတို႔ကို ျဖစ္ေစသည္။ သို႔ရာတြင္Virus ႏွစ္မ်ိဳး ကြာျခား ခ်က္ရွိသည္။ ဘီပိုးသည္ စီပိုးထက္ ဆယ္ဆ ပိုးကူးစက္လြယ္သည္။ ဘီပိုး အတြက္ ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္ ေဆးရွိသည္။ စီပိုးအတြက္ ကာကြယ္ ေဆးမရွိ။ အသည္းေရာင္ဘီပိုးသည္ အသည္းေရာင္ေစသည္။ အခ်ိဳ႕တြင္ ေရာဂါလကၡဏာျပၿပီး အမ်ားစုတြင္ ေရာဂါလကၡဏာမျပဘဲ ကူးစက္ခံရသည္။ကူးစက္ခံရသူ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔တြင္ ေရာဂါပိုးေပ်ာက္
သြားေသာ္ လည္း က်န္ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔တြင္ လံုးဝမေပ်ာက္၊ တစ္သက္လံုးဆက္ရွိ ေနတတ္သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူျဖစ္ႏိုင္ေျခသည္ အ သက္အရြယ္ေပၚမူတည္သည္။ ေမြးကင္း စအခ်ိန္တြင္ ကူးစက္ခံရပါက ၇၀ မွ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူ ျဖစ္သြားေလ့ရွိသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူ သန္း ၃၀ဝ ခန္႔ရွိသည္။ ယင္းလူနာ မ်ားသည္ ေနာင္တြင္အသည္းေျခာက္
ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ ေျခမ်ားေသာ လူနာမ်ားျဖစ္သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူ ၁၅ မွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ၅ ႏွစ္မွ ၂၀ ႏွစ္ အၾကာတြင္ အသည္းေျခာက္သြား တတ္သည္ဟု ဆိုသည္။ နာတာရွည္ ဘီပိုးရွိသူ အသည္းေျခာက္၊ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈသည္ မည္သည့္ အရြယ္တြင္ ကူးစက္ခံရသည္အေပၚ တြင္လည္း တည္သည္။ ေမြးကင္းစ အရြယ္ ကူးစက္ခံရပါက ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အလားအလာ ပိုမ်ားသည္။ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္ သူတို႔၏ အျခားေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမွာ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူသည္ မရွိသူထက္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရန္ အလားအလာ အဆ ၁၀ဝ ပိုမ်ား သည္။
ေမြးကင္းစႏွင့္ ကေလးအရြယ္ တြင္ ဘီပိုးကူးစက္မႈမ်ားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ ပြားမႈမွာျမင့္မားလ်က္ရွိသည္။ ယင္း ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာ အားလံုး၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သည္ ဘီပိုးႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္မႈရွိသည္ ဟုဆိုသည္။
အသည္းေရာင္ဘီ ကာကြယ္ေဆး
ဘီကာကြယ္ေဆးသည္ အႏၱရာယ္ ကင္းသည္။ ဘီပိုးမဝင္ေအာင္ ကာ ကြယ္ႏိုင္စြမ္းေကာင္းသည္။ ဘီပိုး မ်ိဳးကြဲ (Genotypes) အားလံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ကာကြယ္ႏိုင္မႈ သည္ ေရရွည္ခံသည္။ ဘီကာကြယ္
ေဆးသည္ ကာကြယ္ ေဆးထိုးသူ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းတြင္ ထိ ေရာက္ေသာ ကာကြယ္မႈေပးသည္။ ကေလးႏွင့္ လူငယ္မ်ားတြင္ ကာကြယ္ ႏိုင္မႈ ပိုစြမ္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘီ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းျဖင့္ ဘီပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္
ေသာ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ ကို ကာကြယ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
အသည္းေရာင္ဘီပိုးအျဖစ္မ်ား ေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ထိုင္ဝမ္ကြ်န္းတြင္ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး ဘီကာကြယ္
ေဆးကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး လႊမ္းၿခံဳထိုးေပးခဲ့ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၆ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ်ားတြင္ ဘီပိုးကူးစ
က္ျဖစ္ပြားမႈ ၁၀.၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁.၇ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလ်ာ့က်သြားသည္။ ဘီပိုးရွိ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ မိခင္မွ ေမြးကင္းစကေလးသို႔ ကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ႏိုင္သျဖင့္ ဘီ ပိုးရွိ ကေလးဦးေရသည္ ၈၆-၉၆ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁၂-၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့သည္။ အက်ိဳးဆက္အေန ျဖင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈလည္း သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားသည္။ ၆ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ်ားတြင္
ႏွစ္စဥ္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ ကေလး ၁၀ဝ၀ဝ၀လွ်င္ ဝ.၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းမွ ဝ.၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ၁၀ ႏွစ္ အတြင္း က်ဆင္းသြားသည္။ အသည္း ကင္ဆာေၾကာင့္ေသဆံုးမႈလည္း ေလ်ာ့ နည္းသြားသည္။
ပါေမာကၡေန၀င္း(ေဆးပညာ)
Health Digest
(အက်ိဳးရွိမည္ယူဆ၍ထပ္ဆင္႕ကူးယူေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။)
တစ္ေန႔ ပန္းသီးတစ္လံုး စားပါက သက္ရွည္ က်န္းမာၿပီး ဆရာဝန္နဲ႔ ေဝးေဝး ေနခြင့္ရ ပါလိမ့္ မယ္တဲ့။ တကယ္ေတာ့လူေတြဟာ မိမိစားေနက် အစာအျပင္အသီးအႏွံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ေန႔စဥ္ စားမယ္ဆိုရင္ က်န္းမာေရးေကာင္းမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ငွက္ေပ်ာသီး၊ လိေမၼာ္သီး၊ စပ်စ္သီး စသျဖင့္ မွန္မွန္စားရင္က်န္းမာေရးနဲ႔ ျပည့္စံုမယ္လို႔ ထင္တယ္။ ပန္းသီးမွာ ဗီတာမင္စီ မ်ားမ်ားပါတယ္။ Immue System ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို တက္ေစတယ္။ အဆီဓာတ္ Cholesterol ကိုလည္း က်ေစတယ္။ ကန္စြန္းဥတို႔၊ ငွက္ေပ်ာသီးတို႔စားသလိုကိုက္စားရင္ သြားေခ်းမကပ္ဘဲ ခံတြင္းရွင္းတယ္၊ ဦးေႏွာက္အားေကာင္းတဲ့အတြက္ သူငယ္ျပန္မႈ နည္းေစတယ္။ ကယ္လိုရီ နည္းတဲ့အတြက္ ငွက္ေပ်ာသီး စားတာလို ဝတာ အားမေပးဘူး။ ပန္းနာရင္က်ပ္ေရာဂါတို႔၊ အဆုတ္ေရာဂါတို႔ နည္းေစတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ တစ္ခါက အားကစားသမား တစ္ေယာက္က ေျပာတယ္။ သူ႔မွာ အရင္တုန္းက အသည္းေရာင္ ဘီ ပိုးမရွိဘူးတဲ့။ နုိင္ငံျခားကို သြားၿပိဳင္ဖို႔ စခန္းသြင္းၿပီး ေလ့က်င့္တဲ့အခါမွသာ အသည္း ေရာင္ဘီပိုး ေပၚလာရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အေဆာင္အတူ ေနသူေတြ အမ်ားႀကီးရွိေပမယ့္ ေသာက္ေရခြက္လည္း သီးသန္႔သံုးတယ္၊ သြားပြတ္တံလည္း သံုးတယ္၊ဟင္းခ်ိဳခြက္နဲ႔ ဇြန္း သီးသန္႔သံုးတယ္။ဘီးနဲ႔ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ကိရိယာေတြလည္းသီးသန္႔ သံုးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ကူးရတာလဲလို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အလြန္ခင္မင္တယ္၊ ပန္းသီးတစ္လံုးရရင္ သူတစ္ကိုက္၊ ကိုယ္တစ္ကိုက္စားၾကတယ္။ လက္ဖက္သုပ္ကိုလည္း ဇြန္းတစ္ေခ်ာင္း၊ ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ဝိုင္းစားၾကတယ္၊ ဒါပဲလို႔ ဆိုတယ္။ ဘီပိုးဟာေသြးသြင္းရာ၊ ေဆးထိုးရာ၊ လိင္ဆက္ဆံရာက အဓိကကူးတဲ့ေရာဂါပိုးျဖစ္တယ္။
အတိ အက်ကူးတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့နည္း ရွိသလို အတိအက်မေျပာႏိုင္တဲ့နည္းေတြနဲ႔လည္း ကူးမွာပါပဲ။ ဒီႏွစ္ ကမၻာ့အသည္းေရာင္အထိမ္းအမွတ္ေန႔ (World Hepatitis Day) ရဲ႕ေဆာင္ပုဒ္က "This is hepatitis... It is closer than you think" အသည္းေရာဂါပိုးဟာ မင္းထင္တာထက္ ပိုကူးလြယ္တယ္၊ လက္တစ္ကမ္းမွာပဲ အသည္းေရာင္ပိုးက ရွိေနတယ္။ အသည္းေရာင္ပိုးေတြရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုက ေရာဂါလကၡဏာမျပတာဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးစစ္ ၾကည့္ရတယ္၊ ေသြးစစ္ၾကည့္မွရွိမွန္း သိမယ္။ မရွိရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္။ သိလည္းသိ၊ စစ္လည္းစစ္၊ ကာကြယ္ေဆးလည္းထိုး လုပ္တာကို လုပ္ရမယ္။ အသည္းေရာင္ ဘီပိုးကို ရန္ကုန္သံဃာ့တကၠသိုလ္က စစ္ေဆးတယ္၊ ကာကြယ္ေဆးထိုးတယ္။ ေမွာ္ဘီ၊ ေရႊေပါက္ကံ၊ ပဲခူးက ေတာရေက်ာင္းစာသင္တိုက္ေတြမွာေသြးစစ္၊ ကာကြယ္ေဆးထိုးျပဳလုပ္တယ္။
တ႐ုတ္(တိုင္ေပ)ဆရာေတာ္တစ္ပါးက မႏၱေလးက ေက်ာင္းတိုက္ေတြမွာ အသည္းေရာင္ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးလွဴတယ္။ မႏၱေလးက သံဃာေတြကိုလည္း ထိုးေပးတာ ဖတ္ရတယ္။ မြန္ျပည္နယ္၊ ဇင္းက်ိဳက္က အထက္တန္းေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေတြက အသည္းေရာင္ဘီပိုးကို စစ္ၾကည့္တယ္၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးၾကတယ္၊ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ ေျခလွမ္းေတြပဲ။တစ္ေန႔မွာ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို တစ္ပိုင္းတစ္စၾကည့္လိုက္ေတာ့ ပန္းသီးေဖာင္ေဒးရွင္းက မိဘမဲ့ကေလးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမူလတန္းေက်ာင္းက ကေလးေတြကိုေသြးစစ္ၿပီး အခမဲ့ ကာကြယ္ေဆးထိုးေနတာကို ေတြ႕ရတယ္လို႔ ထင္တယ္။ အရမ္းဝမ္းသာမိတယ္။ စားဝတ္ေနေရး ျပည့္စံု႐ံု၊ ပညာသင္ၾကား႐ံုသာမက အသည္းေရာဂါ ကင္းစင္တဲ့ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္ေလးေတြကိုပါ ဖန္တီးစျပဳေနၾကၿပီ။ အသည္းေရာင္ေရာဂါကင္းစင္ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြလို႔လည္း ဆိုႏိုင္လာေတာ့မယ္။
အားကူႀကိဳးပမ္းၾကပါေစ။
ပါေမာကၡ ဦးစံသစ္ (အသည္းအထူးကု)
အသည္းေရာင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆး ထုိးထားလား
လူနာကို ေရာဂါ ရာဇဝင္ေမးတိုင္း ထည့္ေမးေလ့ရွိသည့္ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။ လူနာတိုင္းကို ေမး ေလ့ရွိ
ေသာ္လည္း အရက္ေသာက္သူ၊ အသည္းေရာဂါခံစားေနရသူႏွင့္ က်န္းမာေရးေဆးစစ္သူမ်ားတြင္ အဓိကထားေမးသည္။ ၿမိဳ႕ျပေနက်န္းမာေရး အသိရွိသူႏွင့္ေခတ္မီသူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားထိုးၿပီးျဖစ္ေန တတ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုက မထိုးရ ေသးသည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ေဈး အေတာ္အတန္ရွိသျဖင့္ မထိုးၾကသည္ ထက္ ကာကြယ္ေဆး၏ အက်ိဳးႏွင့္ ထိေရာက္မႈကို မသိ
သည္က မ်ား သည္။ ထိုးၿပီးသူကလည္း ကာကြယ္ ေဆးေအာင္၊ မေအာင္ မသိ။ဘယ္တုန္းက ထိုးခဲ့မွန္း
မသိ၊ မမွတ္မိသူ က မ်ားသည္။ ေဆးႏွစ္လံုးထိုးၿပီး ဆက္မထိုးျဖစ္သူ၊ ေဆးပတ္မျပည့္သူ မ်ားလည္းရွိသည္။ အားျဖည့္အလံုး (Booster Dose) မထိုးျဖစ္သူမ်ား လည္း ရွိသည္။ ပုဂၢလိကေဆး႐ံုတစ္ခုမွ ဝန္ထမ္း မ်ား အသည္းေရာင္ဘီကာကြယ္ေဆး ထိုးထားျခင္းရွိ၊ မရွိ ေမးၾကည့္ရာ အားလံုးနီးပါး ထိုးမထားၾက။
ယင္း ေဆး႐ံုမွ ဆရာဝန္ငယ္မ်ားတြင္ပင္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးမထိုးရေသးသူမ်ား ရွိသည္။ အျခားသာမန္လူမ်ား
နည္းတူ ေဆးပတ္မလည္သူ၊ ကာကြယ္ေဆး ေအာင္၊ မေအာင္ မသိသူ၊ အားျဖည့္ ေဆး (Booster Dose) မထိုးရေသး သူ၊ ကာကြယ္ေဆးမေအာင္သျဖင့္ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္း မသိသူမ်ားလည္း ပါသည္။ စာေရးသူ ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ ေဆး႐ံုႀကီးတြင္ အလုပ္လုပ္စဥ္က လည္း ေဆး႐ံုသို႔ စေရာက္လာသည့္ တတိယႏွစ္ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားကို ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးထား၊ မထား ေမးၾကည့္ေလ့ရွိသည္။
မထိုးၾကသည္ က မ်ားသည္။ မထိုးရေသးသူမ်ားကို ထိုးခိုင္းရသည္။ အသည္းေရာင္ Virus ပိုးမ်ားႏွင့္ အသည္းေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးအေၾကာင္းကို အသည္းေရာဂါအထူးကုဆရာဝန္ႀကီး မ်ားက ဘက္စံုေထာင့္စံုမွ အခါမလပ္ အေသးစိတ္ ေရးၾကသည္ကို ေတြ႕ရ ပါသည္။
ယခုစာစုသည္ အသည္း အထူးကုဆရာဝန္ႀကီးမ်ား
ေရးသကဲ့ သို႔ ထဲထဲဝင္ဝင္၊ ႏိႈက္ႏိႈက္ခြ်တ္ခြ်တ္ မဟုတ္မူဘဲဘီကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္း ကိုသာ အဓိက
ထား၍ ေရးသားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မည္သည့္အသိ၊ မည္သည့္ပညာမဆို မည္မွ်လြယ္လြယ္မသိသူမ်ားအတြက္
ခက္ခဲေနတတ္သည္။ ဝိုးတိုးဝါးတားျဖစ္ေနတတ္သည္။ ဘီ ကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္းႏွင့္ စနစ္ က်ထိုးနည္းကို
မသိၾကသူမ်ား ရွိ သည္။ ဘီကာကြယ္ေဆးရွိမွန္း မသိ ၾကသူမ်ားပင္ ရွိသည္။
အသည္းေရာင္ဘီပုိး
အသည္းေရာင္ Virus မ်ား အနက္ ဘီပိုးႏွင့္ စီပိုးသည္ ပံုစံတူ သည္။ ေသြးႏွင့္ခႏၶာကိုယ္အရည္မ်ား မွတစ္ဆင့္ ကူးသည္။ Virus ႏွစ္မ်ိဳး စလံုးသည္ နာတာရွည္အသည္း ေရာဂါ၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာတို႔ကို ျဖစ္ေစသည္။ သို႔ရာတြင္Virus ႏွစ္မ်ိဳး ကြာျခား ခ်က္ရွိသည္။ ဘီပိုးသည္ စီပိုးထက္ ဆယ္ဆ ပိုးကူးစက္လြယ္သည္။ ဘီပိုး အတြက္ ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္ ေဆးရွိသည္။ စီပိုးအတြက္ ကာကြယ္ ေဆးမရွိ။ အသည္းေရာင္ဘီပိုးသည္ အသည္းေရာင္ေစသည္။ အခ်ိဳ႕တြင္ ေရာဂါလကၡဏာျပၿပီး အမ်ားစုတြင္ ေရာဂါလကၡဏာမျပဘဲ ကူးစက္ခံရသည္။ကူးစက္ခံရသူ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔တြင္ ေရာဂါပိုးေပ်ာက္
သြားေသာ္ လည္း က်န္ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔တြင္ လံုးဝမေပ်ာက္၊ တစ္သက္လံုးဆက္ရွိ ေနတတ္သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူျဖစ္ႏိုင္ေျခသည္ အ သက္အရြယ္ေပၚမူတည္သည္။ ေမြးကင္း စအခ်ိန္တြင္ ကူးစက္ခံရပါက ၇၀ မွ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူ ျဖစ္သြားေလ့ရွိသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူ သန္း ၃၀ဝ ခန္႔ရွိသည္။ ယင္းလူနာ မ်ားသည္ ေနာင္တြင္အသည္းေျခာက္
ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ ေျခမ်ားေသာ လူနာမ်ားျဖစ္သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူ ၁၅ မွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ၅ ႏွစ္မွ ၂၀ ႏွစ္ အၾကာတြင္ အသည္းေျခာက္သြား တတ္သည္ဟု ဆိုသည္။ နာတာရွည္ ဘီပိုးရွိသူ အသည္းေျခာက္၊ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈသည္ မည္သည့္ အရြယ္တြင္ ကူးစက္ခံရသည္အေပၚ တြင္လည္း တည္သည္။ ေမြးကင္းစ အရြယ္ ကူးစက္ခံရပါက ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အလားအလာ ပိုမ်ားသည္။ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္ သူတို႔၏ အျခားေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမွာ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုးရွိသူသည္ မရွိသူထက္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရန္ အလားအလာ အဆ ၁၀ဝ ပိုမ်ား သည္။
ေမြးကင္းစႏွင့္ ကေလးအရြယ္ တြင္ ဘီပိုးကူးစက္မႈမ်ားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ ပြားမႈမွာျမင့္မားလ်က္ရွိသည္။ ယင္း ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာ အားလံုး၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သည္ ဘီပိုးႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္မႈရွိသည္ ဟုဆိုသည္။
အသည္းေရာင္ဘီ ကာကြယ္ေဆး
ဘီကာကြယ္ေဆးသည္ အႏၱရာယ္ ကင္းသည္။ ဘီပိုးမဝင္ေအာင္ ကာ ကြယ္ႏိုင္စြမ္းေကာင္းသည္။ ဘီပိုး မ်ိဳးကြဲ (Genotypes) အားလံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ကာကြယ္ႏိုင္မႈ သည္ ေရရွည္ခံသည္။ ဘီကာကြယ္
ေဆးသည္ ကာကြယ္ ေဆးထိုးသူ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းတြင္ ထိ ေရာက္ေသာ ကာကြယ္မႈေပးသည္။ ကေလးႏွင့္ လူငယ္မ်ားတြင္ ကာကြယ္ ႏိုင္မႈ ပိုစြမ္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘီ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းျဖင့္ ဘီပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္
ေသာ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ ကို ကာကြယ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
အသည္းေရာင္ဘီပိုးအျဖစ္မ်ား ေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ထိုင္ဝမ္ကြ်န္းတြင္ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး ဘီကာကြယ္
ေဆးကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး လႊမ္းၿခံဳထိုးေပးခဲ့ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၆ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ်ားတြင္ ဘီပိုးကူးစ
က္ျဖစ္ပြားမႈ ၁၀.၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁.၇ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလ်ာ့က်သြားသည္။ ဘီပိုးရွိ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ မိခင္မွ ေမြးကင္းစကေလးသို႔ ကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ႏိုင္သျဖင့္ ဘီ ပိုးရွိ ကေလးဦးေရသည္ ၈၆-၉၆ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁၂-၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့သည္။ အက်ိဳးဆက္အေန ျဖင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါႏွင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈလည္း သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားသည္။ ၆ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ်ားတြင္
ႏွစ္စဥ္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ ကေလး ၁၀ဝ၀ဝ၀လွ်င္ ဝ.၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းမွ ဝ.၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ၁၀ ႏွစ္ အတြင္း က်ဆင္းသြားသည္။ အသည္း ကင္ဆာေၾကာင့္ေသဆံုးမႈလည္း ေလ်ာ့ နည္းသြားသည္။
ပါေမာကၡေန၀င္း(ေဆးပညာ)
Health Digest
(အက်ိဳးရွိမည္ယူဆ၍ထပ္ဆင္႕ကူးယူေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။)
1 comments:
ရဲထြဠ္မင္းေရ ေက်းဇူးတင္တယ္ဟ အသိတစ္ခုတိုးလာလို ့
Post a Comment